วันจันทร์ที่ 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2559

๖๐ : เหตุผลในการที่ ๑๑ แห่งนี้ชื่อว่า กามาวจร เท่านั้น นัยที่ ๑ (ต่อและจบ)

#๖๐อภิธัมมาวตาราวตาร เพื่อเข้าถึงคัมภีร์อภิธัมมาวตาร
กามาวจรกุศลจิต : เหตุผลในการที่ ๑๑ แห่งนี้ชื่อว่า กามาวจร เท่านั้น  นัยที่ ๑ (ต่อและจบ)

เมื่อคราวที่แล้วทิ้งท้ายไว้ว่า กาม ๒ ต้องเที่ยวไปในประเทศ ๑๑ นี้เท่านั้น และได้ยกคำอธิบายมาประกอบ แต่นักศึกษาบางท่านอาจต้องการหลักฐานและเหตุผลในเรื่องนี้

ถาม ถ้าเช่นนั้น จงยกหลักฐานและเหตุผล

ตอบ หลักฐาน พิจารณาจากข้อความที่ท่านกล่าวกำหนดสถานที่เป็นไปของกามว่า ประเทศ ๑๑ นี้เป็นที่ท่องเที่ยวไปแห่งกาม ต่อจากอุทเทสว่า กามมี ๒ อย่าง คือ กิเลสและวัตถุ.

จริงอย่างนั้น ก็ด้วยการจำแนกกามทั้งหมดไว้ ๒ โดยย่อ คือ กิเลสกามและวัตถุกาม แต่ก็กำหนดขอบเขตของกิเลสกามว่าท่องเที่ยวไปในภูมิ ๑๑ มีอบายเป็นต้นเท่านั้น เป็นอันรู้ได้ว่า กามราคะที่เป็นกามส่วนหนึ่งแห่งกาม ๒ คือ วัตถุและกิเลส ที่ถูกแสดงเป็นนิวรณ์ ก็คือ กิเลสกาม, ธรรมที่เป็นที่ตั้งของกิเลสกามนั้น ก็คือ วัตถุกาม, รูปตัณหาและอรูปตัณหา ที่ไม่ถูกกล่าวโดยนิวรณ์ ไม่ได้เป็นกิเลสกามและธรรมอันเป็นที่ตัังแห่งรูปตัณหาและอรูปตัณหานั้น ก็มิได้เป็นวัตถุกาม.

ก็เพราะเหตุนี้แหละ ต่อไปท่านจะกล่าวถึงกามาวจรอันเป็นสถานที่เป็นไปของกามทั้งสองเหมือนกับประเทศที่เที่ยวไปของนายพราน (สสัตถาวจร).

เหตุผล กามธรรมและกามจิต ไม่มีในพรหมโลก เหตุที่ไม่มีกามตัณหาเกิดขึ้นในภูมินั้น.

ในเรื่องนี้ ก็เพราะกามสองอย่างดังกล่าวมาแล้วเท่านั้น ได้แก่ กิเลสกามและวัตถุกามในที่นี้ เป็นอันสรุปความได้ว่า ถึงฉันทราคะที่เป็นไปในกามาวจรธรรม เช่น วิมาน, กัลปพฤกษ์ ต้นไม้สารพัดนึก), อาภรณ์ เครื่องประดับ และกามาวจกุศลเป็นต้น (คือมีสิ่งเหล่านี้เป็นอารมณ์) ก็หาได้ชื่อว่า กิเลสกามไม่, แม้ธรรมชาติที่เป็นกาม อาทิ วิมาน กัลปพฤกษ์เป็นต้น ก็มิได้เป็นวัตถุกามเช่นกัน.  ดังมีสาธกว่า กาม ก็ดี กามสัญญา (จิตที่เป็นไปในกาม) ก็ดี หาได้มีในพรหมโลกไม่.  อย่างไรก็ตาม  ในเรื่องนี้มีข้อยกเว้น, ในกรณีที่เป็นอารมณ์ของตัณหาที่เกิดแก่สัตว์ในกามาวจรภูมิ แม้กามธรรมที่เป็นไปในพรหมโลกดังกล่าวก็ถือเป็นวัตถุกามเหมือนกัน เพราะถูกกามตัณหายึดเอา.


ทั้งหลักฐานและเหตุผลนี้ คัมภีร์อภิธัมมาวตารฎีกา ได้ยกมาชี้แจงเหตุผลที่ธรรมอันชื่อว่า กามย่อมเที่ยวไปในประเทศ ๑๑ แห่งนี้เท่านั้น.

ขออนุโมทนา

สมภพ สงวนพานิช

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น