๒๘ อกุศลชาติ : ลักขณาทิจตุกกะของอกุศล

#๒๘อภิธัมมาวตาราวตาร : เพื่อเข้าถึงคัมภีร์อภิธัมมาวตาร

อกุศลชาติ : ลักขณาทิจตุกกะของอกุศล

เพื่อไม่ให้ขาดกระแสความ จะได้นำเสนอลักขณาทิจตุกกะของอกุศลชาติและอัพยากตชาติ ไว้เป็นลำดับสืบต่อจากกุศลไว้ก่อนจะขยายความประเภทกุศลชาติสืบไป

สำหรับอกุศลนั้น จะมีลักษณะที่ตรงข้ามกับกุศล ดังที่ท่านกล่าวไว้ว่า

สาวชฺชานิฏฺฐวิปากลกฺขณมกุสลํฯ

อกุศลมีโทษและมีวิบากไม่น่าปรารถนาเป็นลักษณะ

คัมภีร์อภิธัมมาวตารกล่าวไว้เพียงลักษณะเท่านั้น โดยหวังไว้ในใจว่า แม้รส ปัจจุปัฏฐาน และปทัฏฐาน ก็มีความเป็นไปโดยความตรงข้ามกับกุศลนั้นเหมือนกันจึงย่อไว้. 

หากจะนำส่วนที่ย่อไว้นั้นมาประกอบ ก็มีใจความที่สมบูรณ์ ดังนี้

สาวชฺชานิฏฺฐวิปากลกฺขณํ

อนตฺถชนนรสํ

สํกิเลสปจฺจุปฏฺฐานํ

อโยนิโสมนสิการปทฏฺฐานํ

อกุศล มีความเป็นโทษและมีวิบากไม่น่าปรารถนาเป็นลักษณะ

มีการทำให้เกิดความเสื่อมเสียเป็นรส (กิจรส)

มีความมัวหมองเป็นปัจจุปัฏฐาน (อาการปรากฏ)

มีอโยนิโสมนสิการเป็นปทัฏฐาน

หรืออีกนัยหนึ่ง

สาวชฺชลกฺขณํ

สํกิเลสภาวรสํ

อนิฏฺฐวิปากปจฺจุปฏฺฐานํ

อโยนิโสมนสิการปทฏฺฐานํ

มีโทษโดยเป็นธรรมอันบัณฑิตตำหนิติเตียนเป็นลักษณะ

มีความมัวหมองเป็นรส (สัมปัตติรส)

มีวิบากไม่น่าปรารถนาเป็นปัจจุปัฏฐาน (ผลปรากฏ)

มีอโยนิโสมนสิการเป็นปทัฏฐาน

ขออนุโมทนา 

สมภพ สงวนพานิช