๓๓ อัพยากตชาติ : ลักขณาทิจตุกกะของคำว่า อัพยากตะ (ต่อและจบ)

#๓๓อภิธัมมาวตาราวตาร : เพื่อเข้าถึงคัมภีร์อภิธัมมาวตาร

อัพยากตชาติ : ลักขณาทิจตุกกะของคำว่า อัพยากตะ (ต่อและจบ)

คราวที่แล้ว มีปัญหามาถามว่า อัพยากตะ คือ ธรรมที่มีลักษณะผิดแปลกไปจากกุศลและอกุศล ที่มีวิบากน่าปรารถนาและไม่น่าปรารถนา แสดงว่า  มีวิบากอีกชนิดหนึ่งที่แปลกไปจากวิบากน่าปรารถนาและไม่น่าปรารถนาใช่หรือไม่ และได้วิสัชชนาว่า ไม่มี เพราะไม่วิบากชนิดนั้นอยู่จริง. หากคำวิสัชชนา ยังไม่เป็นที่พอใจ ก็ลองพิจารณาคำอธิบายโดยศัพท์ดูบ้าง.

คำว่า #มีอันผิดแปลกไปจากกุศลและอกุศลทั้งสองนั้น ท่านทั้งหลายผู้เน้นหนักไปด้วยคำศัพท์ที่แสดงอรรถ คงจะตั้งปัญหาไว้ในใจว่า คำว่า จากกุศลและอกุศลทั้งสองนั้น คือ ความมีวิบากอีกชนิดหนึ่งของกุศลและอกุศลก็เป็นได้ แต่ว่าพระพุทธทัตถเถราจารย์ ผู้รจนาคัมภีร์ หาได้มีความประสงค์เช่นนี้ไม่. อันที่จริง คำว่า ทั้งสองนั้น เน้นไปที่เพียงความเป็นกุศลและอกุศลเท่านั้นเอง มิได้หมายถึง วิบากน่าปรารถนาและไม่น่าปรารถนาแต่อย่างใด

ดังนั้น เมื่อเพ่งโดยคำศัพท์ดังกล่าวมา ควรได้คำจำกัดความที่แคบลงมาอีกว่า

อัพยากตะ คือ ธรรมที่มีลักษณะผิดแปลกไปจากกุศลและอกุศลนั้น เพราะกุศลและอกุศลเป็นธรรมมีวิบาก ส่วนตนเป็นธรรมไม่มีวิบาก จึงหมายความว่า อัพยากตะ มีไม่มีวิบากเป็นลักษณะ.

เห็นจะพอทีด้วยการถามซักไซร้และตอบปัญหาเกี่ยวกับอัพยากตะ

ขออนุโมทนา

สมภพ สงวนพานิช